De QR-code is van een obscure gimmick tot een cruciaal onderdeel van ons leven uitgegroeid. Vaccinatiepassen en vrees voor virussen op cash geld stuwen het gebruik van de geblokte code. Experten denken dat de techniek nog lang belangrijk blijft, al steken nieuwe technieken de kop op. De opgang van de QR-code is heftig. Het aantal betalingen in de winkel via het scannen van een Payconiq QR-code is verdrievoudigd als we februari 2020, net voor de pandemiemaatregelen, vergelijken met augustus 2021. Ook buiten de winkel heerst de QR-code. De codes zijn te vinden op vaccinatiedocumenten, reclame, horecaterrassen, festivalweides en facturen.
In China is de QR-revolutie al vijf tot zes jaar aan de gang. ‘Ik neem mijn portefeuille nooit mee in China, ik kan alles met mijn telefoon betalen’, zegt Benjamin Claeys vanuit Peking, waar zijn bedrijf QRTiger een kantoor heeft. ‘U krijgt een cashloze maatschappij. De telefoon wordt essentieel. U kunt hem hier overal opladen.’
De QR-code is gewoon een code die naar iets linkt. Toch is de ene code de andere niet. Dynamische codes laten toe dat u in Vlaanderen naar een Nederlandse pagina gaat en in China naar een Chinese. ‘Denk aan een biermerk als Duvel waarbij de code verwijst naar de juiste taal’, zegt Claeys, wiens bedrijf geen QR-codes verkoopt, maar een linkmanagement achter de code.
QR-codes vs Traagheid
QR staat voor Quick Response en werd in 1994 uitgevonden door het Japanse bedrijf Denso Wave. ‘Het was niet meer dan een verbeterde barcode. Toch vinden we op alle producten nog barcodes. Soms verandert de markt pas als er grote nood is, zoals tijdens de pandemie’, stelt Claeys. Ook andere technieken komen op, zoals NFC of near field communication. Als u uw bankkaart tegen een betaalterminal kan houden om te betalen, is dat dankzij NFC. Maar oude en nieuwe technologie kunnen samengaan. Op het festival Paradise City in Perk kreeg Claeys een cashloos polsbandje om. ‘Met dat NFC-bandje kon ik binnengaan, er geld opzetten en betalen. Maar er stond ook een QR-code op en door die te scannen wist ik hoeveel geld ik nog had.’
Apple en QR-codes
Het succes van de QR-code hangt samen met dat van de smartphone. Het Nederlandse beursgenoteerde bedrijf CM.com combineert communicatie- en betalingsoplossingen. De grootste evolutie met QR kwam er volgens CEO Jeroen van Glabbeek een paar jaar geleden toen Apple het op de iPhone mogelijk maakte met de camera de QR-codes te scannen. Het was niet langer nodig een aparte app te downloaden.
Door die evolutie kan CM.com helpen festivals veel efficiënter te organiseren. Er kan worden besteld en afgerekend per telefoon. ‘De uitbater van een festival in Breda had nog maar de helft van zijn personeel nodig, maar toch had hij meer omzet dan normaal.’
Dat dat negatieve gevolgen heeft voor de werkgelegenheid wordt door van Glabbeek genuanceerd. ‘Er zijn meer jobs dan dat er arbeidskrachten zijn’, klinkt het. Ook bij de Vlaamse arbeidsbemiddelaar VDAB zijn er geen signalen dat de QR-code het aantal horecajobs doet kelderen.
Toch zien ze bij het Ieperse Gantner Ticketing hoe QR-codes de efficiëntie opdrijven. ‘Lokale besturen willen met minder mensen dezelfde kwaliteit bieden aan de burgers’, stelt sales manager Jan Decru vast. ‘Sporthallen zijn groter en multifunctioneler dan vroeger en steeds vaker zijn ze onbemand, waardoor gemeenten aanzienlijk besparen op personeelskosten.’ Naast badgelezers voor personeel en clubs hangen er nu ook QR-lezers voor incidentele klanten. Zij kunnen makkelijk online reserveren, betalen en met de QR-code op hun smartphone toegang krijgen.
QR-codebetalingen via Payconiq
‘De smartphone is dicht bij u’, bevestigt Ivo De Meersman, directeur Betalingen & Kaarten bij KBC Bank & Verzekering. ‘In België gebeurt driekwart van alle internetaankopen via Bancontact en daarvan bijna driekwart met de QR-code.’ ‘Veel mensen haken af als ze de kaartlezer moeten zoeken. Nu volstaat de smartphone.’ KBC breidde het systeem uit naar kredietkaarten. De klant geeft zijn kredietkaartnummer in en dan genereert de betalingspagina een QR-code.
QR-codes en terminals kunnen perfect samengaan, met Bancontact Payconiq zijn er geen vaste kosten en voor QR-codebetalingen moet een handelaar niet langer investeren in een betaalterminal. De transactiekosten belopen zes cent per transactie, minder dan Bancontact en zeker minder dan het internationale Maestro. De federale regering besloot dat handelaars tenminste één vorm van elektronisch betalen moeten aanbieden naast cashbetalingen.
Binnen vijf jaar gaat NFC zeker meer worden gebruikt, blikt De Meersman vooruit. ‘We zitten vandaag nog met de beperkingen van Apple, dat weigert zijn NFC-toegang aan derden te geven. Er moet Apple Pay worden gebruikt. Dat werkt met het internationaal schema Maestro en dat kost meer voor de handelaars.’ De opkomst van NFC staat niet in de weg dat de QR-codes sterk blijven groeien. En ook de kaart blijft. ‘De Belg is al dertig jaar gewend met Bancontact te betalen.’ Wat wel onder druk staat, zijn de cashbetalingen. Handelaars die daar geen rekening mee houden, dreigen een concurrentieel nadeel op te lopen.
QR-codes en Veiligheid
Zijn QR-codes veilig? Vaak scant en klikt de gebruiker zonder veel controle. Fraudeurs kunnen een rekeningnummer in de code vervangen door hun eigen rekening. ‘Onze codes zijn beveiligd, er staat geen rekeningnummer in’, zegt medestichter Tom Totté van het Antwerpse bedrijf POM, dat oplossingen aanbiedt voor factuuradministratie. De POM-codes worden onder meer gebruikt voor federale boetes, onroerende voorheffing en binnenkort volgt de verkeersbelasting. ‘Een duizendtal organisaties zet onze codes op zijn facturen. Twee miljoen mensen gebruiken de POM-codes’, aldus Totté. ‘Maand op maand halen we een groei van 13 procent.’
Ook daarbij is een QR-code meer dan gewoon een link. POM nodigt via die weg gebruikers uit voor digitale facturen te kiezen, en geeft ook de mogelijkheid om op de vervaldag te betalen of met afbetalingsplannen. De QR-code is dan een startpunt waarbij de gebruiker toelating geeft voor automatische vervolgbetalingen.
Adepten van elektronische facturen willen overigens hun factuur meteen betalen op hun smartphone, maar dan zouden ze een tweede smartphone nodig hebben om de QR-code te scannen. Daarom dat Totté de betaalknop ziet oprukken, die net zoals de QR-code naar een beveiligde plek leidt waar de betaalgegevens klaarstaan.
